Μαρίνα Τσβετάγιεβα.
Ποιήτρια. Δημιουργός. Γυναίκα. Αγαπημένη του Μπαρίς Πάστερνακ και του Ράινερ Μαρία Ρίλκε. Ερωτευμένη με τον έρωτα, τα βουνά, το βάθος της ψυχής. Έζησε όλη της την ζωή ταγμένη στην μουσική των λέξεων, στην εξουσία του έρωτα και στην επίπονη και σκληρή ειλικρίνεια. Για την ίδια, για τους άλλους, για όλα. Και ταυτόχρονα ρομαντική: «όλη η ζωή χωρίζεται σε τρεις περιόδους: την προαίσθηση του έρωτα, την πράξη του έρωτα, την ανάμνηση του έρωτα».
Την γνώρισα από τα «Γράμματα στον Ελικώνα», με ταξίδεψε με τους στίχους της μέχρι «Το Ποίημα του Τέλους», με σημάδεψε με την «Αλληλογραφία των Τριών» και λάτρεψα τα γαλλικά μου για να βρω την υπόλοιπη της, ανέκδοτη στα ελληνικά, ποίηση και πεζογραφία. Πίνω κάθε της λέξη, κάθε αναστεναγμό, κάθε κίνηση με υπέρτατο θαυμασμό.
Η ορμή με την οποία ριχνόταν στην ζωή, η διεισδυτικότητα με την οποία ανέλυε τον άνθρωπο και τις αδυναμίες του, η ‘απολυτότητα’ με την οποία ερωτευόταν, μου έκοψαν την ανάσα. Δόθηκε στον θάνατο, όπως στην ζωή: ολάνοιχτη. Και άφησε πίσω της τα πιο όμορφα χρώματα που βρίσκω εγώ σήμερα και μπορώ να συνεχίσω.
Της έγραφε ο Πάστερνακ:
«Μπορούσα και έπρεπε να σου κρύψω, ώσπου να συναντηθούμε, ότι ποτέ πια δεν θα πάψω να σ’αγαπώ, ότι είσαι ο μοναδικός νόμιμος ουρανός μου και η γυναίκα μου, τόσο μα τόσο νόμιμη, ώστε μέσα σε αυτήν την λέξη, εξαιτίας της δύναμης που ελκύει, μου φαίνεται ότι αντηχεί μια τρέλλα που ποτέ στο παρελθόν δεν περιείχε. Μαρίνα, ριγώ από τον πόνο και την παγωνιά όταν φωνάζω το όνομα σου.»
και κείνη, η πρώτη πάντα αναγνώστρια της κάθε του λέξης:
«Τώρα είμαι απόλυτα ήρεμη. Τίποτα το πυρετικό. Οι μέρες μου περνούν μες την ευδαιμονία. Είναι η πρώτη φορά που ζω με την γνώση αντί να ζω μέσα στην έκσταση. Ο κόσμος σε βλέπει όπως είσαι πραγματικά, χωρίς να χρειάζεται την βοήθεια μου.»
και στον Ρίλκε:
«Λοιπόν, με την πρώτη ματιά (γιατί είμαι μια ξένη), αντιλαμβάνομαι τα πάντα – ύστερα – νύχτα:τίποτα – ύστερα:θεέ μου πόσο καθαρά! – και καθώς θέλω να τα πιάσω (όχι αλληγορικά, σχεδόν με το χέρι) – θαμπώνουν: μόνο οι τυπωμένες αράδες. Η μία αστραπή μετά την άλλη (αστραπή – νύχτα – αστραπή), αυτό μου συμβαίνει διαβάζοντας εσένα. Πρέπει να σου συμβαίνει κι εσένα γράφοντας εσένα.»
και κείνος την εξυμνεί:
«Μαρίνα, σε δέχτηκα στην ψυχή μου, στην συνείδηση μου ολόκληρη, που πάλλεται από σένα, από τον ερχομό σου, σαν να ήταν μαζί σου ο μεγάλος συναναγνώστης σου, ο ωκεανός, ένα κύμα που πλημμύρισε την καρδιά μου. TI να σου πω? δίνοντας μου τα χέρια σου, πότε απλωμένα, πότε σταυρωμένα, τα βύθισες μαρίνα, μέσα στην καρδιά μου, όπως στην γούρνα μιας τρεχούμενης πηγής: τώρα κυλάει σε σένα, όσο τα αφήνεις εκεί μέσα, το νερό που ξεχειλίζει… δέξου το. Τι να σου πω : όλα μου τα λόγια (σαν να ήταν όλα μέσα στο γράμμα σου, όπως μπροστά σε μια σκηνή), όλα μου τα λόγια θέλουν να έρθουν σε σένα ταυτόχρονα, κανένα δεν αφήνει το άλλο να προσπεράσει. Έτσι δεν στριμώχνονται και οι άνθρωποι για να βγουν από το θέατρο, γιατί, ύστερα από τόση ζωντανή παρουσία, δεν αντέχουν την αυλαία?»-
Και κείνη, σε έναν από τους έρωτες που την σμίλεψαν («γράμματα στον ελικώνα»), έγραφε:
«Αλλά, αν εσείς με σκεφτείτε από μόνος σας να ξέρετε ότι δεν με ξεσηκώνετε από πουθενά, ότι έχω ήδη ξεσηκωθεί απ’όλα τα μέρη του κόσμου και με την θέληση μου προς ένα και μοναδικό, στο οποίο ποτέ δεν φτάνω. (τι δειλία να σας το λέω αυτό!) και για να είμαι απολύτως ακριβής, για να μην αφήσω να βαρύνει πάνω σας – ούτε η παραμικρή σκιά ευθύνης: ξεσηκωμένη γεννήθηκα!
Συνεχίστε να μου γράφετε. Στο δεύτερο γράμμα δοκιμάζεται κανείς. Εκδηλωθείτε!
Η τρυφερότητα μου δοκιμάζεται (τόσο αλόγιστα που την σπατάλησα). Είναι ουσιαστικό και ακριβές, αλλά δεν τα λέει όλα. Βλέπετε, μόνο όταν φτάνεις στο όριο (της τρυφερότητας ή όποιας άλλης δύναμης) αναγνωρίζεις πόσο είναι ανεξάντλητη. Όσο πιο πολύ δίνουμε, τόσο πιο πολύ μας περισσεύει, από την στιγμή που αρχίζουμε να σπαταλάμε – ξεχειλίζει! Αιμορραγούμε – και με την αιμορραγία γινόμαστε πηγή ζωής.»
Η ανάλυση της δημιουργίας, ο έρωτας πέρα από όρια της όποιας κοινωνικής νόρμας, η λαχτάρα της έμπνευσης και η αγάπη των λέξεων. Η προσπάθεια να βγει νόημα. Η ομορφιά παντού. Ο πόθος να συμφιλιωθεί με την μοναξιά, ο σεβασμός και το δέος για τον Ρίλκε, η ταύτιση με τον Πάστερνακ, η σιγουριά για το δώρο μέσα της, η ανάγκη της να αγαπηθεί, Η αλληλογραφία των τριών…
Έρωτας για την ποίηση, για τον δημιουργό, για την ζωή. Δεν υπήρξε ποτέ 'συνάντηση', η Τσβετάγιεβα παρέμεινε ‘πιστή’ στον σύζυγο της, ο Πάστερνακ επίσης… ο έρωτας δεν είναι μόνο σαρκικός. Είναι συγκλονιστική η σημασία του. Και αυτή η θεία ανάγκη ομορφιάς έμεινε για πάντα. Έχουμε ελπίδα ότι υπάρχει κάτι υψηλότερο στην ζωή… Και ότι το μυαλό ανήκει στο πνεύμα.
Respect.
Υγ. Αγγίζω (μόνο!) εδώ ιερά τέρατα. δεν μπορώ να γράψω αρκετά, να διαλέξω ΕΝΑ ποίημα μόνο ή μία φράση, ούτε να εμβαθύνω. Είμαι τόσο συγκινημένη από τον κόσμο αυτό που διαβάζω, τόσο μαγεμένη, που δεν βγαίνει τίποτα εύγλωττα. Μια κραυγή μόνο. ηδονής και υποταγής στο μεγαλείο του πνεύματος…
.
.
*ακούγεται το "il postino" του ennio morricone και το "the man with the child in his eyes" της kate bush
**ο πίνακας είναι "les amants" του rené magritte
